Azbest - co to jest?
Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Azbest znany jest od dawna, ale jego szerokie zastosowanie nastąpiło w okresie ostatnich 100 lat, kiedy to stosowany był do produkcji około 3000 wyrobów przemysłowych, przede wszystkim zaś do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie pokryć dachowych i elewacyjnych oraz rur. Ze względu na swoje właściwości, takie jak odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, kwasów, substancji żrących oraz elastyczność, chętnie wykorzystywany był jako cenny surowiec budowlany.Pomimo swoich licznych zalet azbest ma jedną, ale jakże istotną wadę – jest chorobotwórczy. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby z azbestem nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Głównym źródłem skażenia środowiska pyłem azbestowym są uszkodzone powierzchnie płyt na dachach i elewacjach budynków oraz dzikie wysypiska odpadów azbestowych. Na występowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary włókien azbestowych i ich stężenie oraz czas trwania narażenia na ich wdychanie. Głównym skutkiem zdrowotnym narażenia na pył azbestowy jest wzrost występowania zmian opłucnowych, zwiększone ryzyko zachorowania na międzybłonniaka opłucnej i otrzewnej, a także raka płuc. Brak dowodów świadczących o tym, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia, stąd nie wydaje się konieczne zastępowanie azbestowych instalacji wodociągowych innymi. Prace te winny następować przede wszystkim w miarę technicznego zużycia rur azbestowych.
Zakaz stosowania azbestu
Mając powyższe na uwadze, wprowadzono ustawę z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest, która zakazuje wprowadzania na polski obszar celny azbestu oraz wyrobów zawierających azbest, produkcji azbestowych oraz obrotu azbestem i wyrobami azbestowymi z wyjątkiem azbestu i wyrobów azbestowych stosowanych do celów specjalnych. Zgodnie z terminem ustawowym produkcja płyt falistych została zakończona do 28 września 1998 roku, a od 28 marca 1999 roku obowiązuje zakaz obrotu tymi płytami. Wyjątek stanowią azbest włóknisty i wyroby zawierające azbest niemające jeszcze zamienników. Ustawa była już kilkakrotnie aktualizowana, najnowszy dokument pochodzi z 2010 roku i zawiera kluczowe trzy cele: usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, minimalizację negatywnych skutków zdrowotnych powodowanych kontaktem z włóknami azbestu i likwidację szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Tak naprawdę, wszystkie te cele sprowadzają się do jednego: usuwajmy azbest.Mimo obowiązywania od kilku lat ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest oraz przepisów wykonawczych do niej stwierdza się bardzo nikłą ich znajomość przez właścicieli i administratorów obiektów budowlanych.
Należy powiadomić organy
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy miejsc, w których jest wykorzystywany azbest, nie dopełniają obowiązku poinformowania o posiadaniu tych wyrobów organów administracji, odpowiednio: wojewody lub wójta, burmistrza, prezydenta miasta. Informacja ta powinna być aktualizowana każdego roku w terminie do 31 stycznia. Należy także powiadomić odpowiedni organ administracji o zakończeniu wykorzystywania wyrobu zawierającego azbest.W powyższym rozporządzeniu ustalono ostateczny termin, do jakiego dopuszcza się wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest – określono go na dzień 31 grudnia 2032 roku. Termin ten wydaje się odległy, jednakże wystarczy się nieco rozejrzeć, by zobaczyć skalę zjawiska... Demontażu wyrobów azbestowych dokonywać mogą jedynie pracownicy przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Przedsiębiorcy świadczący usługi budowlane polegające na demontażu wyrobów zawierających azbest powinni posiadać ponadto decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, do których należą odpady zawierające azbest. Odpady azbestowe powinny być unieszkodliwiane na uprawnionym składowisku odpadów.
Tak wyglądają sprawy od strony prawnej, rzeczywistość jest jednak inna. Obserwuje się samodzielne, bez zachowania przepisów prawa usuwanie wyrobów zawierających azbest i pozbywanie się ich w miejscach niedozwolonych, gdzie powstają dzikie wysypiska odpadów azbestowych. Sytuacja ta niesie zagrożenie dla środowiska oraz dla zdrowia i życia ludzi.
800 ton azbestu w Mielcu
"Program usuwania azbestu" jest już trzecim dokumentem dla Gminy Miejskiej Mielec dotyczącym azbestu. Pierwszy opracowany był w 2012 roku i był on poprzedzony terenowymi pracami, terenową inwentaryzacją. Drugi był jako aktualizacja, na podstawie ilości usuniętych wyrobów zawierających azbest. Natomiast trzeci jest kontynuacją i aktualizacją tego, co robiono w 2012 roku, czyli osoby z upoważnieniami prezydenta miasta ruszyły w teren, było to w okresie od sierpnia do października 2022 roku, i wszystkie uliczki, zakamarki naszego miasta zostały zewidencjonowane. Każda posesja została oglądnięta, oczywiście w miarę możliwości i azbest został zewidencjonowany na terenie miasta.
- Dla porównania chciałabym zwrócić uwagę, że w 2012 roku, jak przeprowadzono terenową inwentaryzację, zewidencjonowano jakieś 260 ton azbestu na 225 posesjach. Od tamtego czasu miasto sukcesywnie, corocznie finansuje zainteresowanym mieszkańcom usuwanie azbestu, w związku z czym mimo inwentaryzacji 260 ton, usunięto z miasta ponad 800 ton. To oznacza, że bardzo wiele azbestu było "schowanego" - podkreślała Agnieszka Chylak z Eko-Team Konsulting na sesji miasta Mielca. - Chciałabym zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz, to, że usunięto 875 ton azbestu, wynika z tego tytułu, że: raz był on pochowany i nie sposób było go zinwentaryzować, a dwa, że w 2019 roku administrator Bazy Azbestowej dokonał zmiany przelicznika, co spowodowało zwiększenie ilości azbestu na terenie Gminy Miejskiej Mielec (było 11kg/m2, a dokonano zmiany na 15 kg/m2), co spowodowało zwiększenie ilości azbestu pozostałego do usunięcia. Czyli w momencie, kiedy w Bazie Azbestowej było 261 ton, to przelicznik z metrów na kilogramy spowodował, że było tego prawie 400 ton. Więc to też ma wpływ na ilość usuniętego azbestu - zaznacza Chylak.
Terenowa inwentaryzacja w Mielcu
W 2022 roku w czasie terenowej inwentaryzacji zewidencjonowano 137 posesji zawierających azbest o wadze 237 ton. - Wynika to z tego, tak jak wspomniałam wcześniej, że azbest jest ukryty. Jeżeli np. znajduje się w workach, a właściciel nas o tym nie poinformuje, to my nie mamy prawa tam zaglądać - opowiada Agnieszka Chylak. - Co ważne, w czasie inwentaryzacji w 2020 roku zdecydowanie możemy stwierdzić, że Mielec dzieli się na dzielnice bardzo biedne, bardzo bogate, nowe i starsze. Najwięcej budynków/ obiektów, gdzie znajduje się azbest, jest na osiedlach Wojsław, Rzochów, Smoczka i Wolności.Teren miasta zamieszkuje około 60 tysięcy mieszkańców, średnia ilość osób w gospodarstwie domowym to 4. Oznacza to, że na terenie Gminy Miejskiej Mielec jest około 15 tys. posesji. Pokrycia zawierające azbest występują na 137 posesjach, czyli na blisko 1% posesji zlokalizowanych na terenie naszej gminy są powłoki azbestowe. - Porównując to do innych gmin, województw, często zdarza się, że jest to aż 30% posesji, dlatego w Mielcu jest to bardzo malutko tego azbestu - podkreśla Agnieszka Chylak.
Najwięcej budynków/obiektów, na których znajduje się azbest, jest na terenie osiedli Wojsław i Rzochów, a najmniej na terenie obwodu Przemysłowego i Leśnego.
Zdecydowana większość azbestu znajduje się na budynkach gospodarczych. Azbest jest nie tylko na posesjach mieszkańców, mają go także przedsiębiorcy, m.in. Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, Zakłady Lotnicze, Rodzinne Ogrody Działkowe, Miejski Zarząd Budynków Mieszkalnych czy Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. To są instytucje, które same dbają o swój azbest, to znaczy mają obowiązek corocznego legitymowania się marszałkowi z azbestu, w związku z czym same dbają o to, by usunąć azbest.
Plany na kolejne lata
Jakie są plany na kolejne lata w związku z usuwaniem azbestu z terenu naszej gminy?
- Rozpowszechnianie materiałów edukacyjnych - to kluczowy element. Kolejny to usuwanie azbestu zgodnie z potrzebami mieszkańców. Ponadto każda gmina, każde miasto ma dostęp do bazy azbestowej i tam do 30 marca muszą być wpisywane aktualizowane dane. Co 2 lata powinno się zgłaszać, co się wydarzyło. My założyliśmy, żeby nie tworzyć kolejnego raportu, kolejnego dokumentu, co dwa lata opracowany jest raport z programu Ochrony Środowiska, więc założyliśmy, że azbest jest elementem tego programu. Dodatkowo aktualizacja programu i ewentualnie inwentaryzacja co 5 lat. Myślę, że więcej działań nie jest potrzebnych, a kluczowym jest usuwanie azbestu - zaznacza Agnieszka Chylak z Eko-Team Konsulting.
- Do końca 2022 roku usunięto prawie 900 ton, to jest 78% zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych. Aktualnie zostało 237 ton, dorzućmy te, które są schowane, których nie widać, i mamy jakieś 350 ton azbestu w naszym mieście. Jest to około 20% wszystkiego azbestu zinwentaryzowanego. Jest to bardzo dobry wskaźnik. Na koniec 2022 roku został opracowany raport z krajowego programu usuwania azbestu, z terenu Polski zostało usunięto 17% wyrobów azbestowych, w Mielcu zostało usunięte 78%. Myślę, że komentarz jest zbędny.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.