Inwentaryzacją polskich schronów zajmowali się strażacy. Działania były prowadzone od października 2022 roku do lutego 2023 roku we wszystkich komendach Państwowej Straży Pożarnej. Wszystkie budowle podzielne zostały na trzy rodzaje: schrony, schrony niehermetyczne oraz miejsca doraźnego schronienia (czyli miejsca, które mogą służyć ochronie ludności nie tak skutecznie, jak pozostałe budowle).

Strażacy zinwentaryzowali schrony. Czym różni się miejsce ukrycia od miejsc doraźnego schronienia?

Gen. brygadier Andrzej Bartkowiak, komendant główny PSP przyznał, że było to ogromne wyzwanie dla Państwowej Straży Pożarnej. Zadaniem zajmowało się blisko 13 tys. strażaków. Jak podał, aktualna sytuacja w liczbach wygląda następująco:

w schronach może się ukryć ponad 300 tys. osób (około 2 tys. obiektów).
miejsc ukrycia jest blisko 9 tys. dla ponad 1,1 mln osób
ponadto wytypowano 224 tys. miejsc doraźnego schronienia.

Fachowcy opisują poszczególne rodzaje schronień następująco:

Schron jest budowlą ochronną o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron.
Ukrycie jest budowlą ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje, zapewniające ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron (ukrycia podzielne są na trzy kategorie).
Natomiast miejsca doraźnego schronienia to tzw. rozwiązania osłonowe (chroniące m.in. przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych). W ramach takich rozwiązań wykorzystuje się pomieszczenia istniejących budynków o konstrukcji żelbetowej lub murowanej, usytuowane na najniższej kondygnacji.

I to właśnie tych, zdaniem straży, jest najwięcej.

Schrony widoczne w aplikacji

Zinwentaryzowane zostały wszystkie pomieszczenia należące do instytucji państwowych, samorządowych, wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni, podmiotów gospodarczych, które prowadzą działania użyteczności publicznej. Nie były natomiast sprawdzane budynki prywatne.

Informacje o zinwentaryzowanych obiektach w swojej okolicy od teraz można znaleźć w aplikacji dostępnej pod adresem schrony.straz.gov.pl – na komputerach stacjonarnych, laptopach, jak i urządzeniach mobilnych. Aplikacja ma formę interaktywnej mapy, pozwala na łatwe i intuicyjne wyszukiwanie najbliższego miejsca schronienia w podziale na kategorie (czyli miejsca doraźnego schronienia, ukrycia i schrony).

Porównuje Miejsca Doraźnego Schronienia do teatru w Mariupolu

O komentarz w sprawie schronów poprosiliśmy Krzysztofa Posłusznego ze Stowarzyszenia Schrony w Polsce, które od kilku lat zajmuje się odnajdowaniem i informowaniem o takich miejscach. Przyznał on, że był zdumiony informacjami, które podano.

W 2017 roku obiektów ochronnych mieliśmy 42 tysiące, po pięciu latach liczba ta wzrosła do 62 tysięcy, w co byłbym w stanie jeszcze jakoś uwierzyć. Jednak, jak usłyszałem, ze wszystkich miejsc w Polsce jest ponad 220 tysięcy, to zamarłem i pomyślałem: magia.

– mówi ekspert.

Chyba że – jak dodaje nasz rozmówca – inwentaryzacja polegała na zaznaczeniu każdego możliwego budynku z podpiwniczeniem i nie tylko. Problem w tym, że w przypadku większości budynków w trakcie budowy nie zakładano ich do użycia jako schronienia dla ludności cywilnej.

Chciałbym wiedzieć, czy w razie jakiegoś nieszczęścia ktoś poniesie odpowiedzialność za wskazanie tych miejsc i podanie ludziom informacji o nich. Moim zdaniem, większość z nich jest nieprzystosowanych. Jak bardzo? Dla przykładu mogę podać teatr w Mariupolu. Do piwnic budynku uciekło przed bombardowaniem wielu cywilów. Te piwnice okazały się zbiorową mogiłą.

Ile, jego zdaniem, jest w Polsce miejsc, które spełniają warunki zakwalifikowania do schronów? Słyszymy, że miejsc, które ochronią nas przed bronią masowego rażenia, jest w kraju zaledwie... kilkanaście. Natomiast miejsc, do których możemy być ewakuowani, już znacznie więcej. Jednak schrony i ukrycia w Polsce, według MSWiA, mogłyby przyjąć tylko niespełna 1,43 miliona osób.

Mówimy o miejscach, które nie są hermetycznie zamykane, ale są przewidziane do wytrzymania ciężaru gruzu po zawaleniu budynku oraz posiadają wyjście ewakuacyjne. Natomiast w przypadku schronu musimy zdać sobie sprawę, że te miejsca od lat nie były remontowane i nawet, jeżeli w części z nich wciąż znajdują się agregaty filtrowentylacyjne, to nie były one wymieniane od kilkudziesięciu lat, co oznacza, że są bezużyteczne

– wylicza Krzysztof Posłuszny ze Stowarzyszenia Schrony w Polsce.

Schrony w Mielcu

Budowle ochronne, czyli schrony i ukrycia, są wciąż uważane za najskuteczniejszy zbiorowy środek ochrony przed bronią masowego rażenia oraz konwencjonalnymi środkami rażenia. W ostatnich latach procentowe zestawienie miejsc w budowlach ochronnych w stosunku do liczby mieszkańców spadło w Polsce poniżej 3%, co stanowi jeden z najniższych wskaźników w Europie. Obowiązujące przepisy nie nakładają na organy obrony cywilnej odpowiedzialności za utrzymanie schronów i ukryć. Brak jednoznacznych uregulowań prawnych ma znaczący wpływ na proces tworzenia i utrzymania nowych obiektów tego typu. Jak sytuacja wygląda w Mielcu?

Czy w Mielcu są schrony? To pytanie w ostatnim czasie zadaje sobie wielu mielczan obserwujących doniesienia z Ukrainy.

- Kwestia budowy i utrzymania schronów przestała istnieć w chwili wprowadzenia zmian w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, które uchyliły przepisy wykonawcze dotyczące obrony cywilnej – tłumaczy Zenon Tokarski z urzędu miasta i dodaje, że ostatnim aktem prawa powszechnie obowiązującego regulujące problematykę schronów było rozporządzenie Rady Ministrów z 28 września 1993 r. w sprawie obrony cywilnej. - W 1994 roku zaczęła obowiązywać w życie ustawa o własności lokali i wtedy właśnie wszystkie schrony stały się własnością wspólnot mieszkaniowych.

Na terenie miasta znajdują się schrony i ukrycia, są to miejsca głównie w budynkach mieszkalnych, między innymi przy ul. Bogusławskiego, Zapolskiej, Chopina, Wyspiańskiego, Kochanowskiego. Mówimy o schronach, które w tej chwili nie spełniają już żadnych wymagań, które powinny mieć schrony. Były one budowane w połowie lat 50. Były to czasy zimnej wojny. Wszystkie bloki budowane były przez Państwo, dlatego rządzący od razu starali się, by te schrony tam były. W teraźniejszych czasach nie spotyka się, by w nowo wybudowanych budynkach były schrony.

Czy schron musi mieć odpowiednia wymagania? Ile kosztuje wybudowanie takiego schronu lub jego utrzymanie?

- Każdy schron musi spełniać pewne wymogi: musi być odpowiednie uzbrojenie, dostęp do energii elektrycznej, dostęp do magazynowania wody pitnej, do wymiany powietrza, czyli urządzenia filtro-wentylacyjne, czy bezodpływowy zbiornik na ścieki.

Budowle ochronne dzielą się na schrony i ukrycia:

schron - jest budowlą ochronną o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich stron;
ukrycie - jest budowlą ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje, zapewniającą ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych lub innych dóbr materialnych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi z określonych stron.

Budowa 30-metrowego schronu indywidualnego, bez agregatu, bez zbiorników na wodę czy ścieki, w 2021 roku wynosiła około 200 tysięcy złotych. Takie pomieszczenie pomieści mniej więcej 6-7 osób. Dlatego gdyby Miasto chciałoby mieć schrony dla wszystkich mieszkańców, są to koszty niewyobrażalne (1 mld 200 tys zł).

Ile schronów i bezpiecznych miejsc mamy w Mielcu? I ile osób się tam pomieści?

- W tzw. schronach na terenie miasta Mielca może się pomieścić 1265 osób, jest 12 takich schronów. Jednak tak jak już mówiłem, one są tylko nazwane schronami, natomiast nie spełniają one kryteriów technicznych.

SCHRONY
lp	Adres budowli	Pow. użytk	IIość miejsc	Wytrz. Mpa	Rok budowy	Rok modern.
lp	Adres budowli	Pow. użytk	IIość miejsc	Wytrz. Mpa	Rok budowy	Rok modern.	1	ul.Bogusławskiego	51	51	0,125	1954	1979
2	ul.Wyspiańskiego	82	89	0,87	1954
3	ul.Staffa	130	185	0,057	1958
4	ul. Chopina	98,5	72	0,127	1953	1977
5	ul. Chopina	55	79	0,177	1953
6	ul. Chopina	64	64	0,177	1953	1976
7	ul. Chopina	65	93	0,057	1953	1978
8	ul. Chopina	101	133	0,013	1955	1976
9	ul.Zapolskiej	34	51	0,087	1955	1984
10	ul.Wyspiańskiego	84	85	0,127	1959	1995
11	ul.Bogusławskiego	52	43	0,087	1955	1979
12	ul.Wojska Polskiego	229	320		1973

Natomiast miejscami do ukrycia mogą być piwnice w blokach czy zwykłych domach, garaże podziemne czy podziemne przejście przy dworcu oraz piwnice w zakładach pracy.

Gdyby na terenie miasta zdarzyłby się jakiś kryzys? Jak mieszkańcy zostaną poinformowani lub ostrzeżeni o niebezpieczeństwie?

- W biurze zarządzania kryzysowego jest system alarmowania i ostrzegania mieszkańców. W momencie jakiegoś zagrożenia wszystkie syreny możemy włączyć, wszystkie mają możliwość nadawania komunikatów dźwiękowych i głosowych. Takie sygnały ostrzegawcze mogą być nadawane ze stanowiska Komendanta Państwowej Straży Pożarnej oraz Starostwa Powiatowego w Mielcu. W momencie gdy wystąpią jakieś działania kryzysowe, przez te syreny ostrzeżemy mieszkańców o możliwym niebezpieczeństwie. Kolejnym systemem alarmowania jest komunikat SMS oraz aplikacja BLISKO.

Wróć do początku artykułu i obejrzyj galerię, która pokazuje, w jakim stanie są schrony, z których w razie konieczności musieliby korzystać Polacy. Czułbyś się bezpiecznie w takich schronieniach?

Schrony (2)

Masz schron na działce? Musisz to zgłosić gminie

Wielka inwentaryzacja mieleckich schronów. Jakie są wyniki?