Z instrumentu REACT-EU przeznaczono dla krajów Unii Europejskiej dodatkowe 47,5 mld euro (pieniądze pochodzą z pakietu NextGenerationEU). Pozwoliły one zwiększyć pulę funduszy strukturalnych i elastyczność wydatków w ramach polityki spójności w latach 2021-2022. REACT-EU jest jednym z wielu działań Komisji Europejskiej, które miały za zadanie złagodzić skutki pandemii COVID-19 w regionach najbardziej dotkniętych kryzysem. Dodatkowo przygotowuje unijne gospodarki do zielonej i cyfrowej transformacji.
Podział pieniędzy z REACT-EU
Metodologia podziału środków REACT-EU pomiędzy kraje członkowskie w pełni uwzględniła gospodarcze i społeczne skutki kryzysu w państwach UE. Odzwierciedla również takie wskaźniki, jak PKB, poziom bezrobocia (w tym wśród osób młodych), a także względna zamożność państw.Łączny budżet dla Polski wynosi prawie 1,9 mld euro (ok. 8,65 mld zł). Plan REACT-EU jest wprowadzany w życie w ramach nowych osi priorytetowych utworzonych w programach operacyjnych na lata 2014-2020. Warto zaznaczyć, że instrument umożliwia dofinansowanie z projektów do 100 proc. ich wartości. Nie dotyczy to jednak przedsięwzięć, które znajdowały się na listach rezerwowych. Ostateczną datę kwalifikowalności wydatków ustanowiono na 31 grudnia 2023 r.
Pieniądze z REACT-EU wspierają sektory kluczowe z perspektywy odbudowy po pandemii. W związku z tym największa pula funduszy trafiła do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIŚ) – prawie 768 mln euro. W przypadku Polski minimum 20 proc. funduszy REACT-EU (czyli ok. 400 mln euro) trzeba było przeznaczyć na realizację celów klimatycznych. Pieniądze te pozwoliły m.in. na sfinansowanie programu „Mój Prąd” czy infrastruktury gazowej. Ponadto POIŚ wsparł projekty w sektorze zdrowia.
310,5 mln euro zasiliło dwie nowe osie Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020 (POIR). Prawie 305 mln euro trafiło do Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa (POPC). Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (POWER) otrzymał ponad 74 mln euro wsparcia w ramach REACT-EU. W tym programie przewidziano działania związane z podnoszeniem kompetencji oraz wsparciem psychologicznym kadr medycznych.
Regiony otrzymały łącznie ponad 455 mln euro. Z tej puli województwo podkarpackie dostało przeszło 35 mln euro (w pierwszej transzy 24,6 mln euro, w drugiej – 10,6 mln euro). Jest to trzecia największa alokacja spośród wszystkich regionów – po województwach: śląskim
(52 mln euro) oraz małopolskim (46 mln euro).
Największe polskie projekty
Można wyróżnić pięć realizowanych obecnie projektów w ramach instrumentu REACT-EU. Największy projekt to „Fundusz Pożyczkowy Wsparcia Płynności MŚP – REACT-EU” realizowany w ramach POIR. Drugi pod względem dotychczas poniesionych wydatków jest „Cyfrowa Gmina” (POPC).Trzeci z kolei to wspomniany Program Priorytetowy „Mój Prąd” na lata 2021-2023. Na czwartym miejscu plasuje się „Gazociąg Gustorzyn–Wronów – budowa odcinka Leśniewice–Wronów”, który również jest realizowany w ramach POIŚ. Piątym wśród największych projektów jest (realizowany na poziomie regionu) „Zakup elektrycznego taboru kolejowego do obsługi transportu pasażerskiego na terenie województwa kujawsko-pomorskiego”.
Jakie wydatki zaplanowało Podkarpackie
W województwie podkarpackim dodatkowe fundusze przeznaczono na przedsięwzięcia z zakresu e-usług w sektorze zdrowia (działanie 2.1 Podniesienie efektywności i dostępności e-usług) oraz wykorzystania odnawialnychźródeł energii (działanie 3.1 Rozwój OZE). Ze względu na krótki czas realizacji projektów z przyznanej kwoty 35 mln euro aż 29 mln euro
region przeznaczył na te znajdujące się na listach rezerwowych. – Takie podejście istotnie przyspieszyło realizację ponad 50 potrzebnych inwestycji, w tym ok. 40 projektów, w których celem jest zwiększenie poziomu produkcji energii z odnawialnych źródeł energii. To istotnie przełoży się na obniżenie kosztów zakupu energii elektrycznej dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw – mówił w rozmowie z magazynem Grzegorz Bartnik, zastępca dyrektora Departamentu Zarządzania RPO w UMWP.
Pieniądze w ramach REACT-EU mogą być przeznaczone na dość wąski katalog celów, toteż działania realizowane w poszczególnych regionach są podobne. Większość z nich dodatkowe fundusze przeznaczyła na wsparcie najbardziej obciążonego pandemią sektora ochrony zdrowia oraz infrastrukturę energetyczną, w tym OZE.
Więcej na stronie https://zobaczzmiany.pl/
Oprac. Jerzy Gontarz
