Pandemia COVID-19 wpłynęła negatywnie na gospodarki krajów Unii Europejskiej. Jaki był zamysł uruchomienia przez Komisję Europejską dodatkowego planu naprawczego REACT-EU?
Istotnie, pandemia COVID-19 wywołała bardzo negatywne skutki gospodarcze w państwach członkowskich. By im przeciwdziałać, już w 2020 r. kraje członkowskie UE zgodziły się na powołanie unijnego funduszu odbudowy o roboczej nazwie Next Generation EU. Jest on finansowany dodatkowo, poza wieloletnim budżetem UE. Jednym z elementów tego funduszu odbudowy jest instrument REACT-EU, realizowany w ramach programów polityki spójności na lata 2014-2020.
Łączny budżet REACT-EU dla Polski wynosi ok. 2 mld euro. W jaki sposób te pieniądze zostały podzielone między regiony i programy krajowe? Ile pieniędzy przypadło Podkarpaciu?
Środki trafiły przede wszystkim do programów, które wspierają kluczowe sektory z perspektywy obudowy po pandemii, tj. sektor ochrony zdrowia, sektor przedsiębiorstw, transformację energetyczną czy cyfryzację. Największą ich część przeznaczyliśmy na Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – prawie 768 mln euro. Są to pieniądze przede wszystkim na infrastrukturę w sektorze zdrowia, ale również na transformację energetyczną, w tym na odnawialne źródła energii (OZE) oraz infrastrukturę gazową.Polskie regiony otrzymały łącznie ponad 455 mln euro. Z tej puli dla województwa podkarpackiego przeznaczono ponad 35 mln euro. Jest to trzecia największa kwota spośród wszystkich regionów – po województwach: śląskim (52 mln euro) oraz małopolskim (40 mln euro).
Na co można przeznaczyć pieniądze z REACT-EU?
Wyznaczyliśmy cztery duże obszary, na które powinny być przeznaczone pieniądze z planu REACT-EU: sektor ochrony zdrowia, infrastruktura energetyczna i transport niskoemisyjny, a także wsparcie przedsiębiorstw oraz cyfryzacja. Większość regionów przeznaczyła te finanse w dużej mierze na wsparcie najbardziej obciążonego pandemią sektora – ochrony zdrowia, a także na infrastrukturę energetyczną, w tym OZE.Nie inaczej jest w przypadku Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Środki z planu naprawczego REACT-EU zostały przeznaczone w tym programie przede wszystkim na wzmacnianie efektywności energetycznej budynków, OZE oraz e-usługi w sektorze ochrony zdrowia.
Czy w wypadku REACT-EU obowiązują te same regulacje, które dotyczą korzystania z Funduszy Europejskich w ramach poszczególnych programów?
Tak, sposób realizacji planu REACT-EU został uregulowany w ramach tzw. rozporządzenia ogólnego (tzn. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 grudnia 2013 r. nr 1303/2013), które odpowiednio zmieniono pod koniec grudnia 2020 r. Jest to to samo rozporządzenie ramowe, na podstawie którego działają programy operacyjne na lata 2014-2020.Istnieje kilka różnic między wdrażaniem środków z REACT-EU a standardowym przydziałem funduszy w ramach polityki spójności, jednak dla konkretnej firmy lub instytucji otrzymującej wsparcie te różnice są w zasadzie niezauważalne.
Jaki efekt powinniśmy uzyskać dzięki dodatkowemu wsparciu z REACT-EU w skali regionów i kraju?
REACT-EU ma przede wszystkim na celu łagodzenie negatywnych skutków pandemii COVID-19. Unia Europejska oraz państwa członkowskie liczą, że dzięki dodatkowym środkom finansującym inwestycje uda się pobudzić wzrost gospodarczy po recesji, którą wywołała pandemia. To w wielu krajach już się udało. Między innymi w Polsce, która wciąż notuje stały wzrost PKB.
W województwie podkarpackim ciekawym projektem jest Ekologiczne Miasto Jarosław (m.in. montaż mikroinstalacji OZE w gospodarstwach domowych). Z pomocy skorzystał też Wojewódzki Szpital im. Św. Ojca Pio w Przemyślu czy Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Rzeszowie. Czy może Pani wskazać inne wyróżniające się projekty finansowane z REACT-EU w Polsce?
Stale obserwujemy realizację programów w Polsce i widzimy, jakie projekty pozyskały finansowanie w regionach. Ciekawe i duże przedsięwzięcia w ramach instrumentu REACT-EU realizowane są przede wszystkim w sektorze ochrony zdrowia. Na przykład Województwo Lubelskie zainwestowało w rozbudowę Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy. Opolskie z kolei finansuje budowę Centrum Skonsolidowanych Usług Rehabilitacyjnych w Korfantowie.Wiele interesujących przedsięwzięć finansowanych jest również w województwie podkarpackim. Są to przede wszystkim inwestycje w obszarze odnawialnych źródeł energii. Ciekawym wielomilionowym przedsięwzięciem jest projekt partnerski gmin: Besko, Zarszyn, Haczów i Brzozów, który dotyczy budowy instalacji fotowoltaicznych. Również Przemyśl i Radymno, a także Nisko finansują dostawę i montaż mikroinstalacji OZE dla gospodarstw domowych na swoim terenie.
Rozmawiał Jerzy Gontarz
Unia Europejska oraz państwa członkowskie liczą, że dzięki dodatkowym środkom finansującym inwestycje uda się pobudzić wzrost gospodarczy po recesji wywołanej pandemią.
