Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej).

CZYTAJ TAKŻE:

Zobacz jak będzie wyglądała
kolejka gondolowa nad Soliną [ZDJĘCIA+WIDEO]

TOP 2021 – Wybraliśmy dla Państwa najchętniej czytane teksty w 2021 roku, które były publikowane na naszym portalu.
Będziemy je przypominać w ostatnich dniach roku. To jeden z nich.
Ten tekst został opublikowany 26 czerwca 2021 r.

Pierwsze rozpoznanie geologiczno-hydrologiczne w dolinie Sanu przeprowadzono jednak dopiero w latach 1936–1937, a dalsze prace przerwała II wojna światowa. Nowa koncepcja zabudowy doliny Sanu powstała w roku 1955 pod kierownictwem inż. Bolesława Kozłowskiego. Na miejsce wzniesienia zapory wybrano przewężenie doliny poniżej ujścia Solinki do Sanu, koło wsi Solina. Podczas napełniania zbiornika, zatopione zostały wsie Solina, Teleśnica Sanna, Horodek, Sokole, Chrewt i duża część Wołkowyi.

Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji.

Głównym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim inżynierowie: J. Mastawiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi.

Pozostałości dawnej wsi Solina, znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.

Zbiornik ma powierzchnię ok. 22 km² i największą w Polsce pojemność (472 mln m³). Jezioro ma bardzo rozwiniętą linię brzegową (ok. 166 km przy średnim stanie wody z lustrem na poziomie 420 m n.p.m.), z licznie występującymi zatoczkami – ujściami strumieni. Maksymalna głębokość zbiornika to 60 m przy zaporze. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW.

Średni przepływ w Sanie na wysokości zapory: 19,6 m³/s. Maksymalny zarejestrowany dopływ do jeziora: 1265 m³/s w lipcu 1984 r. (2004). Łączny wydatek urządzeń upustowych zapory wraz z elektrownią sięga przy nadpiętrzeniu 2600 m³/s. Przepływy znamionowe Q 1% – 1500 m³/s, Q 0,1% – 2250 m³/s, a Q 0,01% – 3000 m³/s.

Na skutek częstych zmian wysokości lustra wody oraz niszczącej działalności fal (abrazji) do zbiornika dostaje się ok. 200 tys. m³ materiału skalnego rocznie, powodując przyspieszone zasypywanie jeziora.

Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce

Projekt wykorzystania pętli Sanu koło Myczkowiec powstał w 1921 roku. Autorem był profesor K. Pomianowski. Przewidywał on wybudowanie zapory o wysokości około 15 m, a następnie ujęcie wody kanałem otwartym i sztolnią bezciśnieniową oraz elektrownię o mocy 3,51 MW i produkcji średniej rocznej około 19 mln kWh. Przewidywany do wykorzystania spad wynosił 14 m. Wobec braku funduszy budowę rozpoczętą w 1920 roku musiano przerwać w 1925 roku, choć brakowało do zakończenia zaledwie 300 tys. zł. Wykonany i zapłacony był m.in. tzw. jaz Stoneya. Wykonane były również kanał z ujęciem, sztolnia oraz fundamenty elektrowni.

Po zakończeniu II wojny światowej odżył pomysł wykorzystania wód Sanu do produkcji energii elektrycznej. W 1951 r., po podpisaniu umowy polsko-radzieckiej o zmianie przebiegu granic, w wyniku której w granice Polski weszły tereny na prawym brzegu Sanu, w Warszawskim biurze Projektów Siłowni Wodnych przystąpiono ponownie do projektowania zbiornika i elektrowni wodnej w Myczkowcach. Projekt przewidywał częściowe wykorzystanie wykonanych już obiektów.

Piętrzenie zapory podniesiono, dzięki czemu pojemność zbiornika wzrosła do 10,9 mln m³, a moc elektrowni do 8,3 MW. Na podstawie tego projektu rozpoczęto 1956 roku ponownie budowę. Generalnym wykonawcą było Krakowskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodno-Inżynieryjnego, a podwykonawcami: Elektromontaż-Południe, Elektrobudowa, Mostostal i inne. Dwa turbozespoły z turbinami Kaplana dostarczone zostały przez firmę Ganz Mavag z Węgier. Turbiny miały moc 4150 kW, 300 obr/min. Generatory miały moc 5200 kVA.

Jednocześnie przystąpiono do prac projektowych nad o wiele większą zaporą i elektrownią, usytuowaną powyżej tej w Myczkowcach – w przewężeniu doliny Sanu w rejonie Soliny. Budowa zespołu elektrowni trwała 12 lat i składała się z dwóch etapów:

budowa zapory ziemnej i Elektrowni Myczkowce w latach 1956–1960
budowa zapory i Elektrowni Solina w latach 1961–1968. Zaporę oparto o szczyty Plasza i Jawor

Elektrownię Myczkowce uruchomiono w 1961, Elektrownię Solina w 1968. Obiekty EW Solina i EW Myczkowce, jak również zbiorniki wodne, należą do spółki PGE Energia Odnawialna S.A. (dawniej Elektrownie Szczytowo-Pompowe S.A.).

W latach 2000–2003 zmodernizowano zaporę. Zwiększono moc elektrowni ze 136 MW do 200 MW, Wymieniono wirniki turbin, wał turbiny, hydrauliczno-mechaniczno-elektryczny regulator na elektroniczny pamięciowo programowalny regulator cyfrowy, oraz zmodernizowano generatory, zespoły regulacyjne. W części elektrycznej zmodernizowano generatory TZ klasyczne i odwracalne. Wymieniono jeszcze wiele innych aparatur, układów oraz transformatorów, zmniejszono liczbę przecieków w zaporze.

W 2015 roku na ścianie tamy w Solinie wykonano mural w technice clean (reverse), która polega na umyciu wybranych fragmentów ściany w celu utworzenia rysunku. Autorem rysunku był Przemysław Truściński, przedstawiał on zwierzęta zamieszkujące Bieszczady oraz tamtejszą roślinność.

W skład Zespołu Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce wchodzą:

zbiornik górny – Jezioro Solińskie
Elektrownia Wodna Solina – szczytowo-pompowa z 4 turbozespołami typu Francisa o mocy zainstalowanej po modernizacji 200 MW i produkcji rocznej 112 GWh (2 turbiny rewersyjne pompujące wodę z Jeziora Myczkowskiego do Solińskiego)
zbiornik dolny – Jezioro Myczkowskie
Elektrownia Wodna Myczkowce – przepływowo-wyrównawcza z 2 turbozespołami z turbinami typu Kaplana o łącznej mocy zainstalowanej 8,3 MW

Pełna moc elektrowni Solina uzyskiwana jest przy przepływie ok. 400 m³/s, średni roczny przepływ Sanu w przekroju zapory to ok. 19.4 m³/s, co daje ok. 5% mocy zainstalowanej. Roczna produkcja energii elektrycznej w schemacie przepływowym to ok. 85 GWh, reszta produkcji pochodzi z cyklu szczytowo-pompowego.

Elektrownia Zwierzyń osiąga moc zainstalowaną przy przepływie ok. 50 m³/s. Obie elektrownie wodne są ze sobą powiązane gospodarką wodną. Pojemność zbiornika w Myczkowcach pozwala na pracę elektrowni Solina z pełną mocą w ciągu 5–6 godzin.

CZYTAJ TAKŻE:

Zobacz jak będzie wyglądała kolejka gondolowa nad Soliną [ZDJĘCIA+WIDEO]

Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce

Zobacz jak będzie wyglądała
kolejka gondolowa nad Soliną [ZDJĘCIA+WIDEO]

Wnętrze Zapory (1)

Co znajduje się pod Zaporą Solińską? Mamy zdjęcia