Pierwszy projekt zagospodarowania hydroenergetycznego Sanu poprzez budowę zapory wodnej opracował w 1921 r. prof. Karol Pomianowski z Politechniki Warszawskiej (wcześniej: Politechniki Lwowskiej).
TOP 2021 – Wybraliśmy dla Państwa najchętniej czytane teksty w 2021 roku, które były publikowane na naszym portalu. Będziemy je przypominać w ostatnich dniach roku. To jeden z nich. Ten tekst został opublikowany 26 czerwca 2021 r. |
Budowę zapory rozpoczęto w 1960 r. Główne prace ziemne i roboty fundamentowe zakończono w 1964 r. W lipcu tegoż roku rozpoczęto wznoszenie korpusu zapory. Podstawowe prace betoniarskie przy zaporze zamknięto pod koniec lutego 1968 r. W międzyczasie trwała budowa budynku elektrowni i montaż urządzeń hydroenergetycznych. Wstępny rozruch pierwszej turbiny odbył się 9 marca 1968 r., a 20 lipca (dwa dni przed ówczesnym świętem 22 lipca) oddano zaporę do eksploatacji.
Głównym projektantem całego kompleksu hydroenergetycznego był inż. Feliks Niczkie. Współpracowali z nim inżynierowie: J. Mastawiszyn i Z. Szymczak (konstrukcja zapory), R. Barucki i W. Neuman (architektura) oraz R. Wiśniowska i T. Owczarski (konstrukcja elektrowni). Przy budowie zapory, która trwała blisko 9 lat, pracowało ponad 2000 ludzi.
Pozostałości dawnej wsi Solina, znajdują się obecnie na dnie obecnego zbiornika. Zapora w Solinie, która ma 81,8 m wysokości i 664 m długości, jest najwyższa w Polsce.
Zbiornik ma powierzchnię ok. 22 km² i największą w Polsce pojemność (472 mln m³). Jezioro ma bardzo rozwiniętą linię brzegową (ok. 166 km przy średnim stanie wody z lustrem na poziomie 420 m n.p.m.), z licznie występującymi zatoczkami – ujściami strumieni. Maksymalna głębokość zbiornika to 60 m przy zaporze. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 200 MW.
Średni przepływ w Sanie na wysokości zapory: 19,6 m³/s. Maksymalny zarejestrowany dopływ do jeziora: 1265 m³/s w lipcu 1984 r. (2004). Łączny wydatek urządzeń upustowych zapory wraz z elektrownią sięga przy nadpiętrzeniu 2600 m³/s. Przepływy znamionowe Q 1% – 1500 m³/s, Q 0,1% – 2250 m³/s, a Q 0,01% – 3000 m³/s.
Na skutek częstych zmian wysokości lustra wody oraz niszczącej działalności fal (abrazji) do zbiornika dostaje się ok. 200 tys. m³ materiału skalnego rocznie, powodując przyspieszone zasypywanie jeziora.
Zespół Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce
Projekt wykorzystania pętli Sanu koło Myczkowiec powstał w 1921 roku. Autorem był profesor K. Pomianowski. Przewidywał on wybudowanie zapory o wysokości około 15 m, a następnie ujęcie wody kanałem otwartym i sztolnią bezciśnieniową oraz elektrownię o mocy 3,51 MW i produkcji średniej rocznej około 19 mln kWh. Przewidywany do wykorzystania spad wynosił 14 m. Wobec braku funduszy budowę rozpoczętą w 1920 roku musiano przerwać w 1925 roku, choć brakowało do zakończenia zaledwie 300 tys. zł. Wykonany i zapłacony był m.in. tzw. jaz Stoneya. Wykonane były również kanał z ujęciem, sztolnia oraz fundamenty elektrowni.
Po zakończeniu II wojny światowej odżył pomysł wykorzystania wód Sanu do produkcji energii elektrycznej. W 1951 r., po podpisaniu umowy polsko-radzieckiej o zmianie przebiegu granic, w wyniku której w granice Polski weszły tereny na prawym brzegu Sanu, w Warszawskim biurze Projektów Siłowni Wodnych przystąpiono ponownie do projektowania zbiornika i elektrowni wodnej w Myczkowcach. Projekt przewidywał częściowe wykorzystanie wykonanych już obiektów.
Piętrzenie zapory podniesiono, dzięki czemu pojemność zbiornika wzrosła do 10,9 mln m³, a moc elektrowni do 8,3 MW. Na podstawie tego projektu rozpoczęto 1956 roku ponownie budowę. Generalnym wykonawcą było Krakowskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Wodno-Inżynieryjnego, a podwykonawcami: Elektromontaż-Południe, Elektrobudowa, Mostostal i inne. Dwa turbozespoły z turbinami Kaplana dostarczone zostały przez firmę Ganz Mavag z Węgier. Turbiny miały moc 4150 kW, 300 obr/min. Generatory miały moc 5200 kVA.
Jednocześnie przystąpiono do prac projektowych nad o wiele większą zaporą i elektrownią, usytuowaną powyżej tej w Myczkowcach – w przewężeniu doliny Sanu w rejonie Soliny. Budowa zespołu elektrowni trwała 12 lat i składała się z dwóch etapów:
- budowa zapory ziemnej i Elektrowni Myczkowce w latach 1956–1960
- budowa zapory i Elektrowni Solina w latach 1961–1968. Zaporę oparto o szczyty Plasza i Jawor
Elektrownię Myczkowce uruchomiono w 1961, Elektrownię Solina w 1968. Obiekty EW Solina i EW Myczkowce, jak również zbiorniki wodne, należą do spółki PGE Energia Odnawialna S.A. (dawniej Elektrownie Szczytowo-Pompowe S.A.).
W latach 2000–2003 zmodernizowano zaporę. Zwiększono moc elektrowni ze 136 MW do 200 MW, Wymieniono wirniki turbin, wał turbiny, hydrauliczno-mechaniczno-elektryczny regulator na elektroniczny pamięciowo programowalny regulator cyfrowy, oraz zmodernizowano generatory, zespoły regulacyjne. W części elektrycznej zmodernizowano generatory TZ klasyczne i odwracalne. Wymieniono jeszcze wiele innych aparatur, układów oraz transformatorów, zmniejszono liczbę przecieków w zaporze.
W 2015 roku na ścianie tamy w Solinie wykonano mural w technice clean (reverse), która polega na umyciu wybranych fragmentów ściany w celu utworzenia rysunku. Autorem rysunku był Przemysław Truściński, przedstawiał on zwierzęta zamieszkujące Bieszczady oraz tamtejszą roślinność.
W skład Zespołu Elektrowni Wodnych Solina-Myczkowce wchodzą:
- zbiornik górny – Jezioro Solińskie
- Elektrownia Wodna Solina – szczytowo-pompowa z 4 turbozespołami typu Francisa o mocy zainstalowanej po modernizacji 200 MW i produkcji rocznej 112 GWh (2 turbiny rewersyjne pompujące wodę z Jeziora Myczkowskiego do Solińskiego)
- zbiornik dolny – Jezioro Myczkowskie
- Elektrownia Wodna Myczkowce – przepływowo-wyrównawcza z 2 turbozespołami z turbinami typu Kaplana o łącznej mocy zainstalowanej 8,3 MW
Elektrownia Zwierzyń osiąga moc zainstalowaną przy przepływie ok. 50 m³/s. Obie elektrownie wodne są ze sobą powiązane gospodarką wodną. Pojemność zbiornika w Myczkowcach pozwala na pracę elektrowni Solina z pełną mocą w ciągu 5–6 godzin.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.