Dziś prawdziwych Cyganów już nie ma...

W Mielcu do dziś mieszka spora społeczność romska. Skąd jednak wzięli się w naszym mieście?

Wielu starszych mieszkańców naszego powiatu pamięta, jak do 1964 roku cygańskie tabory przejeżdżały regularnie przez nasze ziemie. Uwagę przykuwał kolorowe stroje, głośna muzyka, piękne konie... Podziw wzbudzały tańce, w których królowały romski kobiety w pięknych, powłóczystych sukniach.

W Mielcu najczęstszym miejscem postoju były dla Romów tereny nad rzeką Wisłoką (okolice kładki.) Część Cyganów osiedlała się na stałe i niekiedy podejmowała pracę w miejscowych firmach. Niezmiernie rzadko zawierali małżeństwa z nie-Cyganami („gadziami”).

W 1964 r. podjęto decyzję o represyjnym zatrzymaniu taborów i administracyjnym osiedleniu rodzin romskich, również w Mielcu. W następnych kilkunastu latach administracja państwowa z pomocą milicji starała się ostatecznie zlikwidować sezonowe koczownictwo Romów, przydzielić mieszkania, objąć szkolnictwem dzieci i zatrudnić w zakładach pracy mężczyzn i kobiety.

W Mielcu ludność cygańska (około 20 rodzin) mieszkała początkowo w namiotach, a nieco później została umieszczona w barakach przy ul. Żeromskiego.

- Przyjmował tam wtedy lekarz, a ja, jako dziecko, bałem się tamtędy przechodzić - wspomina jeden z mieszkańców Mielca. - To dla wszystkich była w końcu nowa sytuacja.

W roku 1974, w związku z planowaną budową osiedla  Żeromskiego, przeniesiono rodziny cygańskie do baraków na terenie tzw. Osiedla Młodego Robotnika, obok Górki Cyranowskiej.

Romowie mieli wiele trudności z przyzwyczajeniem się do tak nagłej i ostatecznej zmiany trybu życia. Jeszcze przez kilka lat jeździli wozami po okolicznych wsiach, chcąc zażyć wolności, której zostali urzędowo pozbawieni. Niektórzy mężczyźni pracowali w mieleckich zakładach pracy, wydawano nakazy i przymusy pracy, ale wielu Romów nie mogło przyzwyczaić się do nowej rzeczywistości. Nie umieli pisać, nie znali swoich dokładnych dat urodzin. Dzieci uczęszczały, choć nieregularnie, do Szkoły Podstawowej nr 5. Romskie rodziny były zresztą bardzo liczne, a dziewczęta bardzo młodo wychodziły za mąż.

Mieleccy Romowie z sukcesami kultywowali za to swoją kulturę. W 1972 r. założono zespół muzyczny „Terne Blumy”, a w 1977 r. grupę folklorystyczną, która przez 2 lata ćwiczyła w ODK MSM i występowała publicznie z dużym powodzeniem. Przez wiele lat po 1964 roku mielczanie widywali jeszcze ogniska za Górką Cyranowską i słyszeli romski pieśni, chóralnie śpiewane przez naszych sąsiadów. Przy końcu XX w. mielecka społeczność cygańska liczyła około 600 osób w ponad 70 rodzinach. Mieleccy Romowie są katolikami i należą do parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy.Po 1989 roku, a szczególnie po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., wielu mieleckich Romów wyjechało do zachodnich państw europejskich, głównie na Wyspy Brytyjskie.

W związku z planową rewitalizacją terenu Miasteczka Młodego Robotnika (zamieszkałego w dużej części przez Romów) stopniowo rozbierane są stare baraki mieszkalne, a rodziny romskie przenosi się do innych mieszkań. Wielu Romów osiedliło się też w mieszkaniach, w blokach.