Ciąża otaczana tajemnicą i szacunkiem
W romskich społecznościach ciąża to okres nie tylko radości, ale też szczególnej ostrożności. Kobieta spodziewająca się dziecka zyskuje wyjątkowy status, jednak musi przestrzegać wielu zakazów i zaleceń. Uważa się, że nie powinna brać udziału w pogrzebach, dotykać zwierząt czy patrzeć na ogień – wszystko po to, by uchronić nienarodzone dziecko przed złymi wpływami. Ciąża bywa również trzymana w tajemnicy, a informacje o terminie porodu czy płci dziecka są często celowo przemilczane, co ma chronić przed tzw. "złym okiem", czyli złowrogim spojrzeniem pełnym zawiści.
Poród – wydarzenie pełne tabu
Sam moment narodzin dziecka w tradycyjnej kulturze romskiej wiąże się z licznymi tabu i rytualną nieczystością. Zgodnie z przyjętymi zasadami, poród powinien odbyć się poza główną przestrzenią domową – nierzadko w osobnym pomieszczeniu lub nawet w budynku gospodarczym. W porodzie uczestniczą najczęściej starsze kobiety ze wspólnoty. W tym czasie zarówno matka, jak i dziecko uważani są za nieczystych – w duchowym i rytualnym sensie – dlatego kobieta po porodzie unika przez pewien czas kontaktu z resztą domowników, w tym także przygotowywania posiłków.
Czas oczyszczenia i powrotu do społeczności
Po urodzeniu dziecka kobieta przechodzi przez okres izolacji, którego długość zależy od zwyczajów danej grupy romskiej – może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Dopiero po rytualnym oczyszczeniu, które nierzadko obejmuje kąpiel oraz specjalne modlitwy, matka i noworodek mogą powrócić do życia wspólnotowego. Symbolicznym momentem jest też wprowadzenie dziecka do rodziny – niekiedy połączone z ceremonią nadania imienia lub rodzinnym świętem.
Imię jako ochrona i tożsamość
Imię w kulturze romskiej nie pełni wyłącznie roli identyfikacyjnej – ma również wymiar ochronny. Wiele rodzin decyduje się na nadanie dziecku dwóch imion: jednego oficjalnego, używanego w kontaktach z otoczeniem, oraz drugiego, znanego wyłącznie członkom najbliższej rodziny. Taki zabieg ma chronić dziecko przed działaniem złych sił. Wybór imienia bywa też inspirowany datą urodzenia, imionami przodków lub doświadczeniami matki w czasie ciąży. W niektórych grupach imię nadaje się dopiero po kilku dniach od narodzin – co w przeszłości wiązało się z wysoką śmiertelnością niemowląt.
Uroczystość chrztu – nie tylko religijna
Wielu Romów to chrześcijanie – zarówno wyznania katolickiego, jak i prawosławnego czy protestanckiego – dlatego chrzest ma istotne znaczenie. Wydarzenie to, poza wymiarem religijnym, ma też charakter społeczny. Towarzyszą mu uczty, muzyka i taniec. Rodzice chrzestni, zwani często krisztipé, odgrywają ważną rolę w dalszym życiu dziecka i nierzadko przejmują wobec niego pewne obowiązki opiekuńcze.
Ochrona noworodka przed złem
W pierwszych tygodniach życia noworodek jest szczególnie chroniony. W wielu domach stosuje się czerwone wstążki, medaliki, krzyżyki czy inne amulety mające odpędzać złe moce. Dziecka nie pokazuje się obcym, nie chwali się go wprost, a na ewentualne komplementy odpowiada się przewrotnie – by nie wzbudzać zazdrości ani złych emocji. Takie praktyki, choć mogą wydawać się przesądem, w romskiej tradycji są postrzegane jako element troski i miłości wobec dziecka.
* Ten artykuł został opracowany przy wsparciu Journalismfund Europe. www.journalismfund.eu
Komentarze (0)