Opracował: Zespół dostepnyprawnik.pl
Co do zasady alimenty przyznawane są na utrzymanie dzieci niepełnoletnich. Obowiązek alimentacyjny trwa nadal w przypadku dzieci pełnoletnich kontynuujących naukę. W przypadku, gdy dziecko pełnoletnie zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdaje egzaminów bądź nie podejmuje starań o znalezienie pracy, wówczas obowiązek alimentacyjny rodziców wygasa. Jedyną miarodajną okolicznością uzasadniającą ustanie obowiązku alimentacyjnego jest możliwość samodzielnego utrzymania się przez dziecko. Pewne przywileje mają jednak dzieci niepełnosprawne oraz chore, które nie będą mogły się usamodzielnić. W ich przypadku świadczenie alimentacyjne przysługuje bez względu na wiek i kontynuację nauki.
Wysokość świadczeń
Wysokość alimentów uzależniona jest od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych obowiązanego. Usprawiedliwione są nie tylko potrzeby fizyczne, takie jak ubranie, jedzenie, pomoce naukowe, leki, kosmetyki, ale również potrzeby psychiczne: realizacja pasji oraz rozwijanie zainteresowań. Z kolei możliwości zarobkowe rodzica zobowiązanego do alimentacji oceniane są przez pryzmat nie tego, jakie stanowisko zajmuje, ale pod kątem tego, jakie ma umiejętności i jak je wykorzystuje. Jeżeli obowiązany do płacenia alimentów jest zdrowy, a jego kwalifikacje pozwalają na wykonywanie wyuczonego zawodu, powinien czynić zadość obowiązkowi alimentacyjnemu, pomimo że, przykładowo, jest osobą bezrobotną i nie osiąga dochodu.Bezpośredni wpływ na wysokość alimentów mają także osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Co do zasady rodzice zobowiązani są do zaspokajania potrzeb dziecka po połowie. Jednak wychowanie dziecka, troska o jego prawidłowy rozwój mają swoją wymierną wartość. Rodzic niewykazujący zainteresowania dzieckiem, nie wychowujący go, będzie zobowiązany do opłacania większości kosztów utrzymania dziecka.
Istotną rolę przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów odgrywa zasada równej stopy życiowej. Dziecko ma prawo do życia na poziomie co najmniej takim, jak jego rodzice. Oznacza to, że rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich sami żyją.
Jak uzyskać świadczenie alimentacyjne?
Obowiązkiem rodziców jest świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka - rodzice powinni dobrowolnie pokrywać wydatki na jego utrzymanie. Mogą zawrzeć między sobą umowę określającą sposób partycypowania w kosztach. Zdarza się jednak, że rodzice nie poczuwają się do ciążących na nich obowiązków.Jeśli małżeństwo rodziców ustało wskutek orzeczenia rozwodu, sąd w wyroku rozwodowym obligatoryjnie określa, w jakiej wysokości każde z rodziców jest zobowiązane ponosić koszty utrzymania dziecka. Alimenty płatne są wówczas najczęściej do rąk tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa, w terminach miesięcznych określonych w orzeczeniu.
Jeżeli rodzice dziecka, zobowiązani do ponoszenia kosztów jego utrzymania i wychowania, żyją w rozłączeniu, każdy z rodziców, u którego dziecko przebywa, ma prawo wystąpić do sądu z pozwem o alimenty na rzecz małoletniego.
Pozew o alimenty jest wolny od opłat sądowych, składa się go do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów lub do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. Wybór sądu należy do powoda - osoby uprawnionej do alimentów, działającej najczęściej przez przedstawiciela ustawowego - drugiego z rodziców. W pozwie należy wskazać wysokość dochodzonej kwoty oraz uzasadnić roszczenie, powołując się na potrzeby dziecka oraz możliwości zarobkowe zobowiązanego rodzica. Jako dowody należy przedstawić akty stanu cywilnego potwierdzające pokrewieństwo, a także faktury i wszelkie zaświadczenia dokumentujące koszty utrzymania dziecka.
Chcąc zapewnić środki na utrzymanie dziecka w toku toczącego się postępowania, w pozwie należy zawrzeć wniosek o zabezpieczenie powództwa przez zapłatę należnej kwoty. Obligatoryjnie w pozwie określa się wartość przedmiotu sporu - jest to suma miesięcznych świadczeń alimentacyjnych za jeden rok. Sąd w toku postępowania sądowego przeprowadza dowody z przedstawionych dokumentów oraz zeznań świadków, przesłuchuje strony, a następnie wydaje wyrok.
Jeżeli rodzic, pomimo wydanego orzeczenia, nadal będzie uchylał się od obowiązku, uprawniony może zwrócić się do komornika z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Niekiedy egzekucja alimentów okazuje się bezskuteczna - zobowiązany rodzic nie pracuje, nie ma nieruchomości czy ruchomości podlegających zajęciu. Wówczas komornik wydaje zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych. Obok kryterium dochodowego, stanowi ono podstawę do uzyskania świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego.
