Przedsiębiorczość i kształcenie dualne w rzemiośle [ROZMOWA]

Jaka przyszłość czeka firmy rzemieślnicze? Czy na rynku znajdzie się dla nich miejsce?

Firmy rzemieślnicze mają wielki potencjał innowacyjności w zakresie dostarczanych przez siebie produktów i usług. Obserwowany trend w kierunku indywidualizacji przedmiotów konsumpcji stanowi szansę dla przedsiębiorstw rzemieślniczych, jako bardziej elastycznych w zakresie struktur i zarządzania od globalnych korporacji. W celu umocnienia pozycji rzemiosła niezbędne jest jednak współdziałanie, komunikacja i otwartość na zmiany samych rzemieślników i samorządu gospodarczego rzemiosła. Podstawową rolą rzemiosła w rozwijającej się dynamicznie „gospodarce kreatywnej” jest bazowanie na złożonym, sięgającym daleko w przeszłość dziedzictwie kulturowym.

Jak firmy mogą zapewnić sobie stały dopływ pracowników? Jaki model edukacji jest tu kluczowy?

 Szczególnego podkreślenia wymaga zapewniający ciągłość doświadczenia rzemieślniczego, sprawdzony przez wieki model zdobywania kwalifikacji oparty na przygotowaniu zawodowym w formie „nauki przez pracę” zwany kształceniem dualnym. Tego rodzaju profil umiejętności znajduje szerokie zastosowanie na rynku pracy, co potwierdzają wyniki badań wskazujących, iż umiejętności rzemieślnicze wykorzystywane są zarówno w kreatywnych, jak i pozostałych sektorach gospodarki. Kształcenie dualne, inaczej przemienne, należy traktować, jako naturalną inwestycję w przyszłość, aby w ten sposób budować nowe zaplecze przyszłych fachowców, którzy zasilą potencjał firm. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe to przykład klasycznego dualnego systemu kształcenia zawodowego. Łączy ono naukę u rzemieślnika w procesie pracy oraz dokształcanie teoretyczne w szkole. Nauka w rzemiośle jest znaną i powszechną metodą zdobywania umiejętności i kwalifi kacji zawodowych. W procesie tym ważną rolę odgrywają organizacje rzemiosła takie jak: cechy, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego. Celem nauki
w rzemiośle jest uzyskanie przez młodocianego umiejętności praktycznych i wiedzy teoretycznej, niezbędnych do odpowiedzialnego wykonywania
zawodu, zarówno w charakterze pracownika, jak też w ramach samodzielnej działalności gospodarczej. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników dotyczy zawodów szkolnych oraz pozaszkolnych i związane jest ze szkoleniem zawodowym kończącym się uzyskaniem kwalifikacji czeladnika.

Cech Rzemiosł Różnych funkcjonuje w Mielcu już wiele lat i zrzesza grono fachowców-rzemieślników. Jakie są główne zadania Cechu i jak
są realizowane?

Jednym z najważniejszych zadań Cechu Rzemiosł Różnych w Mielcu jest nauczanie zawodu. Rzemieślnicy potwierdzają swoje kwalifikacje zawodowe zdając egzaminy czeladnicze i mistrzowskie. Osoby posiadające kwalifikacje instruktora praktycznej nauki zawodu, w tym z tytułem czeladnika lub mistrza w zawodzie, mogą prowadzić przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników w rzemiośle. W lapidarnym skrócie można powiedzieć że Cech jest najstarszą i największą reprezentacją małej i średniej przedsiębiorczości. Najstarszą, bo dzieje mieleckiego rzemiosła cechowego liczą ponad czterysta lat, tj. od czasu lokacji Mielca w piętnastym wieku. Największą, bo w sektorze mikro, małych i średnich przedsiębiorstw w kraju zatrudnionych jest ponad 2/3 spośród wszystkich pracujących w całej gospodarce a najwięcej w usługach i handlu. Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa dają zatrudnienie wielu osobom. Dlatego uwaga naszego Cechu skierowana jest na politykę i program
ich rozwoju oraz na kształcenie młodych adeptów. Zakres naszej działalności określa ustawa z 1989 roku o rzemiośle. Naszym zadaniem jest utrwalanie więzi środowiskowych, organizowanie życia kulturalnego, a także reprezentowanie interesów rzemiosła wobec samorządu lokalnego i różnych instytucji. Po roku 1989 i upadku przedsiębiorstw gigantów, także wielu warsztatów szkolnych, rzemiosło przejęło ciężar kształcenia młodych adeptów w różnych zawodach. Naszym atutem jest uczestnictwo w kształceniu młodzieży, czyli praktyczna nauka zawodu. Mielecki Cech Rzemiosł Różnych zrzesza 230 zakładów rzemieślniczych, z których 135 to zakłady, w których kształci się 600 uczniów na poziomie szkoły branżowej.

 Dlaczego tak ważne są kwalifikacje rzemieślnicze?

Izby są uprawnione do opatrywania wydanych dokumentów pieczęcią z godłem państwa co nadaje egzaminom rzemieślniczym rangę egzaminów państwowych. Rzemieślnicze przygotowanie jest dobrą przepustką na europejskim rynku pracy. Praktyka dowodzi, że najlepiej do założenia własnej działalności gospodarczej przygotowani są absolwenci szkół rzemieślniczych. Cech zrzesza rzemieślników o wieloletnich tradycjach, jak również nowo utworzone zakłady prowadzone przez młodych fachowców, którzy swoje pierwsze zawodowe szlify zdobywali pod okiem znanych i cenionych w naszym regionie mistrzów kunsztu rzemieślniczego.

W przygotowaniu młodych ludzi do wejścia na rynek pracy kluczowa jest odpowiednia edukacja i praktyka. Jak zadania te realizuje Cech
Rzemiosł Różnych?

Porozumienia zawarte z Zespołem Szkół Technicznych, Zespołem Szkół im. prof. Janusza Groszkowskiego, Zespołem Szkół Budowlanych oraz
z innymi szkołami branżowymi, pozwala na uściślenie współpracy w zakresie kształcenia zawodowego uczniów, a także uatrakcyjnianiem oferty edukacyjnej. Nawiązanie współpracy szkół z zakładami ułatwia absolwentom zdobycie atrakcyjnej pracy po ukończeniu szkoły, a pracodawcy stwarza możliwość zatrudnienia pracownika kompetentnego, dobrze przygotowanego do pracy w swoim zawodzie. Dlatego tak ważne jest aby w realizacji kształcenia zawodowego praktycznego była możliwość organizacji zajęć praktycznych u pracodawców, co stwarza im ponadto możliwość zatrudnienia najzdolniejszych uczniów. Współpraca z pracodawcami to również korzyść dla szkół, która w ramach podjętej współpracy może uczestniczyć w szkoleniach zawodowych dla nauczycieli organizowanych przez pracodawców.

W jaki sposób promowane jest przez Cech dualne kształcenie? Czy Cech korzysta z projektów?

Tak, uczestnictwo naszej organizacji w różnych projektach zwiększa atrakcyjność rzemiosła. Cech Rzemiosł Różnych w Mielcu w ramach programu Polski Inkubator Rzemiosła zwiększa potencjał instytucjonalny w zakresie kapitału ludzkiego i społecznego w celu realizacji zadań statutowych, w tym dotyczących rozwoju przedsiębiorczości i kształcenia dualnego. Celem projektu jest działanie na rzecz zmiany nastawienia absolwentów szkół podstawowych odnośnie wyborów ścieżek edukacji poprzez podniesienie prestiżu oferty nauki zawodu w rzemiośle. Potrzeba kształtowania pozytywnego wizerunku rzemiosła i promocji nauki zawodu w miejscu pracy a, także przeciwdziałania stereotypom opiniom społecznym o kształceniu zawodowym w miejscu pracy, które przekładają się na brak szerokiego zainteresowania młodzieży ścieżką edukacji w ramach szkolnictwa branżowego.