Początki starodawnego grodziska w tym miejscu sięgają wczesnej epoki brązu. Dokonane tu odkrycia archeologiczne datowane są właśnie na ten okres oraz na wczesne średniowiecze. Na terenie skansenu znajduje się najstarsza z dotąd znanych osad obronnych w Polsce – powstała ponad 4 tys. lat temu! Tutaj również odkryto pierwszą w naszym kraju osadę zakarpackiej kultury odznaczającej się wyraźnymi wpływami śródziemnomorskimi, datowaną na okres 1650–1350 p.n.e. I właśnie ze względu na rangę tego odkrycia, chronologię oraz wyraźne wpływy południowo-europejskie miejsce to nazwane zostało Karpacką Troją.
Dwadzieścia wieków później teren ten zasiedlili Słowianie. Wznieśli oni wielki gród o powierzchni 3 ha, otoczony monumentalnymi wałami obronnymi, które jeszcze dzisiaj w niektórych miejscach sięgają 10 m wysokości. To właśnie owo stanowisko nazywane jest Wałami Królewskimi. Gród funkcjonował w latach 770–1030 naszej ery. Słowianie pozostawili po sobie kilkadziesiąt tysięcy zabytków. Wśród nich odkryto naczynia, wyroby z ceramiki, krzemienia i kamienia, kości i rogu, a także brązu i żelaza. Wiele z nich jest zabytkami unikatowymi, uznawanymi za wspaniałe dzieła dawnej sztuki i rzemiosła.
Zamierzchłe czasy
Udostępniony turystom skansen archeologiczny stanowi oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie. Jest to bardzo ciekawe oryginalne połączenie tradycyjnej formy skansenu oraz nowoczesnej placówki muzealnej. Cały kompleks składa się z terenu grodziska oraz parku archeologicznego leżącego u jego podnóża. Na grodzisku zrekonstruowanych zostało ponad 150 m wałów obronnych, 2 bramy prowadzące do grodu (z epoki brązu i wczesnego średniowiecza) oraz 6 chat. Na terenie parku archeologicznego zlokalizowane są rekonstrukcje wioski otomańskiej z początków epoki brązu oraz słowiańskiej z czasów wczesnego średniowiecza. Znajduje się tu także nowoczesny pawilon wystawowy.
Skansen archeologiczny Karpacka Troja powstał w ciągu dwóch lat budowy (koszt to ponad 12 mln zł, dofinansowanie przyznane przez Mechanizm Finansowy EOG wyniosło 1747086 euro), w miejscu jednego z najstarszych grodzisk w Polsce, zwanego Wałami Królewskimi. Oficjalne otwarcie nastąpiło 24 czerwca 2011 r. Miałem możliwość uczestniczyć w kolejnym cyklicznym Karpackim Festiwalu Archeologicznym „Dwa oblicza”, odbywającym się co roku w skansenie. Jego bogaty program obejmował m.in. turniej łuczniczy, prezentację zwierząt (żywych) dawnych ras, zwiedzanie wałów na grodzisku, pokaz odlewania z brązu, liczne turnieje i konkursy, przedstawienia mitologii słowiańskiej, przegląd wojsk na polu bitwy oraz samą bitwę wojów, wypalanie ceramiki w palenisku, prezentację uzbrojenia i rzemiosł historycznych oraz wiele innych wydarzeń.
Uważam tę atrakcję turystyczną Podkarpacia za świetną koncepcję – a uzupełnia ją platforma widokowa zbudowana w najwyżej położonej części skansenu oraz otwarty niedawno sektor z hodowlą starych ras zwierząt hodowanych przed wiekami. Odwiedziny w Karpackiej Troi pozwalają poczuć ducha zamierzchłych czasów oraz pokazać, jak żyli nasi przodkowie.
=====
Zdjęcia: Waldemar Szumny
Autor tekstów poza obowiązkami zawodowymi jest pasjonatem podróżowania. Wykorzystuje każdą okazję, aby poznać i udokumentować nowe ciekawe miejsca, ludzi i rzeczy.