Co robi pracownik na L4? Czasem pomaga szwagrowi

- Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS czy pracodawcę – uprawnienie do kontrolowania chorych wynika bezpośrednio z ustawy  o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – informuje Wojciech Dyląg – regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie podkarpackim.

- W br. przeprowadziliśmy około 270 kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich z terenu Mielca i okolic, czyli z terenu podległego pod Inspektorat w Mielcu. W ramach tych kontroli przeprowadziliśmy 165 kontroli wyjazdowych, a pozostałe kontrole zostały przeprowadzone na podstawie dokumentacji - podaje Wojciech Dyląg. 

 W trakcie kontroli wyjazdowych pracownicy ZUS udają się pod adres pobytu w trakcie niezdolności do pracy widniejący na zwolnieniu lekarskim. Bywa też tak, że jadą pod adres prowadzenia działalności, aby sprawdzić, czy przedsiębiorca w trakcie niezdolności do pracy nie wykonuje pracy.

 Kontrola prowadzona na podstawie dokumentacji polega na sprawdzeniu, czy w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy pracownik nie wykonywał pracy np. u innego pracodawcy. Zdarza się, że pracownicy w trakcie zwolnienia lekarskiego czy świadczenia rehabilitacyjnego wykonują umowy zlecenia, bo uważają, że taka praca nie zaszkodzi ich zdrowiu. ZUS sprawdza również, czy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w trakcie choroby nie wykonują czynności związanych z tą działalnością, np. dokonują zakupów, wystawiają dokumenty sprzedaży czy zatrudniają pracowników.

- W tym roku, po przeprowadzeniu postępowań wyjaśniających w ramach kontroli wykorzystywania, zażądaliśmy zwrotu zasiłków na łączną kwotę 136.248,65 zł - podsumował Wojciech Dyląg.

Co robili pracownicy?

Jaki były powody żądania zwrotu zasiłku za wykonywanie pracy zarobkowej w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy w naszym regionie?

•  Z dokumentów księgowych firmy wynikało, że działalność była prowadzona (dokonywano zakupów i sprzedaży), mimo że przedsiębiorca był na chorobowym, a nie zatrudniał w tym czasie żadnych pracowników ani zleceniobiorców, albo zatrudnieni pracownicy również w tym czasie byli na zwolnieniach lekarskich.
• Pracownik zatrudniony w dwóch zakładach przebywał na zwolnieniu lekarskim i w tym czasie wykonywał umowę zlecenia dla trzeciego pracodawcy.
• W trakcie świadczenia rehabilitacyjnego świadczeniobiorca podjął zatrudnienie i nie poinformował o tym ZUS lub poinformował za późno – już po podjęciu pracy.

Na Podkarpaciu sporo przekrętów

W pierwszym półroczu 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych na Podkarpaciu wstrzymał wypłatę świadczeń z tytułu choroby 838 osobom na łączną kwotę 550 tys. złotych.

Osoba, która jest niezdolna do pracy i przebywa na zasiłku chorobowym, może być skontrolowana na dwa sposoby.

Kontrola orzekania prowadzona przez lekarza orzecznika ZUS – lekarz sprawdzi, czy poprawnie została orzeczona niezdolność, czyli czy lekarz leczący miał podstawy do wystawienia zwolnienia. Taka kontrola może być przeprowadzona poprzez wezwanie chorego do lekarza orzecznika, który przeprowadzi badanie lekarskie i sprawdzi, czy chory jest nadal niezdolny do pracy, albo poprzez sprawdzenie przez lekarza orzecznika ZUS dokumentacji medycznej znajdującej się u lekarza leczącego. Jeśli lekarz orzecznik po przeprowadzeniu badania uzna, że osoba przebywająca na zwolnieniu nie jest chora, wystawia ZLA/K, które skraca okres niezdolności do pracy – dzień badania jest ostatnim dniem zwolnienia. Zgodnie z ustawą zasiłkową poniesione przez ubezpieczonego koszty przejazdu na badania kontrolne Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwraca do wysokości kosztów przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej.

- Kontrola wykorzystywania prowadzona przez płatnika zasiłku – czyli przez ZUS albo przez pracodawcę. Kontrola taka sprawdza, co robimy w czasie chorobowego, czy poprawnie wykorzystujemy zwolnienie od pracy lub czy nie wykonujemy innej pracy zarobkowej. Pracodawca może skontrolować pracownika na chorobowym zawsze w okresie pierwszych 33 dni w danym roku lub 14 dni w przypadku osób, które ukończyły 50 rok życia. Za ten okres pracodawca wypłaca pracownikowi wynagrodzenie za czas choroby. Od 34 dnia lub odpowiednio od 15 dnia choroby w danym roku kalendarzowym każdy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego. Jeżeli zakład pracy jest uprawniony do wypłaty zasiłków, to sam przeprowadza kontrole swoim pracownikom – wszystkim pozostałym osobom, czyli m.in. pracownikom z małych zakładów pracy i osobom prowadzącym działalność gospodarczą, kontrole przeprowadza ZUS. Kontrolować można również osoby, które korzystają z zasiłku opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli kontrola stwierdzi niewłaściwe wykorzystywanie zwolnienia albo wykonywanie pracy zarobkowej, czyli np. pracownik w czasie zwolnienia lekarskiego zatrudnił się na umowę zlecenie i ją wykonywał albo w czasie zasiłku chorobowego wyjechał na wczasy czy budował swój dom, pracownik traci prawo do zasiłku za cały blankiet zwolnienia, tj. za cały okres, na który zwolnienie było wystawione.

Zbieranie ziemniaków, pomoc rodzinie

Przykłady nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień:

• Podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, kontrolujący odwiedzili miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, gdzie stwierdzono, że właściciel, będąc na zwolnieniu, obsługiwał klientów i przyuczał uczniów podczas praktyk do zawodu.
• Podczas kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia, teść osoby chorej poinformował kontrolujących, że ten pomaga na budowie u szwagra.
• Wykonywanie pracy zarobkowej z tytułu drugiego zatrudnienia.
• Remont domu podczas orzeczonej niezdolności do pracy.
• Wyjazd na zagraniczne wycieczki lub wczasy.
• Wykonywanie prac na gospodarstwie rolnym (np. sadzenie ziemniaków).
• Fryzjerka, przebywając na zwolnieniu lekarskim, miała otwarty salon i obsługiwała klientów.