Tak się pracowało w WSK... Mieleckie zakłady na archiwalnych zdjęciach

Ulokowanie budowy fabryki samolotów i lotniska na terenach wykupionych od wsi Cyranka, Chorzelów i Trześń obok Mielca było nieprzypadkowe. 

Na podstawie decyzji Komitetu do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu od 1 września 1937 r. rozpoczęto budowę fabryki.. W 1938 r. rozpoczęto budowę lotniska, a pod koniec 1938 r. rozpoczęto montaż pierwszych obrabiarek w fabrycznej hali głównej. W maju 1939 r., po wykupie świadectwa przemysłowego, fabryka pod nazwą Państwowe Zakłady Lotnicze Wytwórnia Płatowców nr 2 w Mielcu rozpoczęła montaż samolotów PZL P-37B Łoś. Oficjalnego otwarcia fabryki dokonał 13 VI 1939 r. prezydent RP prof. Ignacy Mościcki.

Równocześnie z budową fabryki budowano osiedle mieszkaniowe dla jej pracowników i w omawianym okresie oddano do użytku dwie wille i 16 bloków mieszkalnych z 465 mieszkaniami.

Zaraz po wojnie WSK-PZL Mielec realizowała nadal zamówienia dla wojska, w tym aluminiowy sprzęt gospodarstwa domowego, którego nadwyżki sprzedawano ludności cywilnej. W dziedzinie lotnictwa – poza remontowaniem starych samolotów – rozpoczęto produkcję nowych. Innymi produktami tego okresu były: autobusy, samochody pożarnicze, sanitarki, części do polskich traktorów „Ursus” oraz wagi stołowe i dziesiętne. 

W ramach realizacji 6-letniego Planu Rozwoju Gospodarczego mieleckie przedsiębiorstwo zostało ukierunkowane na produkcję lotniczą i wyroby dla potrzeb komunikacji, a także wykonywanie innych ważnych dla gospodarki narodowej produktów. Dla realizacji tych zadań wybudowano nowe hale produkcyjne i niezbędną infrastrukturę. W latach 1956-1960 zbudowano pierwszy polski samochód małolitrażowy „Mikrus” i wyprodukowano 1728 sztuk, ale dalszą produkcję przerwano z nakazu władz centralnych. Od 1954 r. produkowano domowe szafki chłodnicze, a później także lodówki sprężarkowe. Rozbudowało się także osiedle fabryczne wraz z pełną infrastrukturą. Zbudowano m.in. Zakładowy Dom Kultury i stadion FKS „Stal”. Rozwinięto działalność FKS „Stal” i Aeroklubu Mieleckiego. Rozpoczęto wydawanie zakładowej gazety „Głos Załogi” i emitowanie audycji radiowęzła zakładowego.  Od 1962 r. produkowano wagoniki górskich kolejek linowych na Kasprowy Wierch i Szyndzielnię. W 1965 r. rozpoczęto uruchamianie produkcji aparatury paliwowej i w kolejnych latach systematycznie ją rozwijano. W 1966 r. wyprodukowano pierwszy samochód transmisyjny dla potrzeb Telewizji Polskiej, a później wykonano jeszcze 28 kolejnych sztuk, w tym kilkanaście dla telewizji kolorowej.

Poza działalnością podstawową realizowano specjalne zamówienia, a zupełnie wyjątkowym tego przykładem było wykonanie w latach 1966-1967 metalowej elewacji gmachu – siedziby Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) w Moskwie. Ważną decyzją dla dalszego rozwoju przedsiębiorstwa było utworzenie w 1969 r. własnego Zakładu Doświadczalnego, skupiającego kadrę inżynieryjno-techniczną, w celu prowadzenia prac naukowo-badawczych i wdrożeniowych, a zwłaszcza opracowywania nowych konstrukcji.

W latach 70-tych pierwszoplanowa pozostawała produkcja lotnicza, w ramach której m.in. wprowadzono kolejne wersje An-2 i TS-11 „Iskra”, produkowano różne wersje samolotu rolniczo-gaśniczego M-18 „Dromader”, samolot dyspozycyjny M-20 „Mewa”, a także – samolot pasażerski An-28. W 1980 r. rozpoczęto prace nad nowym samolotem szkolno-bojowym „Iryda”.

Nowością na skalę światową było wyprodukowanie pojazdu elektrycznego w wersji wózka golfowego, którego konstrukcja została opracowana w Mielcu.  Nowym produktem – skonstruowanym w Mielcu – był wieloczynnościowy przyrząd do treningu sportowego „Atlas”.

Doceniając osiągnięcia WSK Mielec, wizytowali ją m.in. Edward Gierek – I sekretarz KC PZPR, prezes Rady Ministrów ZSRR – Aleksiej Kosygin i premier Rządu PRL – Piotr Jaroszewicz. Równocześnie jednak gwałtownie pogarszająca się sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju, widoczna na co dzień w coraz gorszym zaopatrzeniu w towary wszelkiego rodzaju, powodowała niepokoje wśród pracowników. Wprowadzenie stanu wojennego (13 XII 1981 r.) spowodowało objęcie mieleckiej WSK militaryzacją. Internowano kilku działaczy NSZZ „Solidarność”. Zawieszono działalność związków zawodowych, samorządu pracowniczego i organizacji społecznych. 

Głęboki kryzys społeczno-gospodarczy kraju dotkliwie odbijał się na działalności przedsiębiorstwa, a polityczna izolacja Polski w związku z wprowadzeniem stanu wojennego niekorzystnie wpływała na rozwój eksportu mieleckich wyrobów.  Rozwijano jednak bazę wypoczynkowo-rekreacyjną, oddając do użytku m.in. dom sanatoryjny „Mielec” w Krynicy i odrestaurowany zamek w Przecławiu.

 Przemiany ustrojowe w Polsce po 1989 r. niekorzystnie wpłynęły na funkcjonowanie takich wielkich przedsiębiorstw państwowych jak WSK Mielec, którego większość produkcji związana była porozumieniami z ZSRR.  Odwołano ze stanowiska długoletniego dyrektora naczelnego Tadeusza Ryczaja i wielu dotychczasowych długoletnich członków kierownictwa przedsiębiorstwa. Sytuację ratowano poprzez zwolnienia grupowe. Ilość pracowników wynosiła w latach: 1989 – 19 576, 1990 – 17 918, 1991 – 14 839, 1992 – 11 838, 1993 – 7380.  Zredukowano do minimum wydatki związane z utrzymywaniem obiektów kulturalnych, sportowych i socjalnych, sprzedając je innym firmom lub przekazując w użytkowanie samorządowym władzom miasta. W kwietniu 1993 r. rozpoczęto restrukturyzację WSK. Po utworzeniu SSE EURO-PARK Mielec (5 IX 1995 r.) przekazano Agencji Rozwoju Przemysłu w Warszawie Odział w Mielcu zbędny majątek WSK (grunty, obiekty) na cele SSE. Mimo tych wielu istotnych zmian kondycja WSK „PZL-Mielec” SA pogarszała się, a 31 V 1999 r. ogłoszono jego upadłość.